kutubhona

Қуръон ва ҳадисга хос бўлиб, пайғамбардан бошқанинг бунга мутлақо ҳаққи йўқ. Энди Пайғамбар с.а.в.нинг мубоҳ нарсадан муайян нарсаларни ман қилганига келсак, ўша нарса Аллоҳ ҳаром қилган бирон озорга ёки ҳаромга олиб келувчи бўлган бўлади. Бу эса ишларни бошқариш сирасига кирмайди, балки бизга шаръий ҳукмни йўлга қўйиб беришдир. Демак ишларни бошқариш ва манфаат деган ҳужжат билан имомга ҳукмларни ўзгартириш ҳуқуқини беришга бу далил қилиб олинмайди. Росулуллоҳ с.а.в.нинг баъзи ишларини кўриб чиқиш билан бу нарса аниқ аён бўлади. Жумладан:

1 – Ривоят қилинишича, Табук ғазотида Росулуллоҳ с.а.в. Ҳажар (Мадина ва Шом ўртасидаги водий) яқинидан ўтиб қолдилар. Одамлар у ерга тушиб, унинг қудуғидан сув олишаётган эди. Улар кечки пайт қайтишгач Росулуллоҳ с.а.в.:

«لاَ تَشْرَبُوا مِنْ مَائِهَا شَيْئًا وَلاَ تَتَوَضَّأُوا مِنْهُ لِلصَّلاَةِ، وَمَا كَانَ مِنْ عَجِينٍ عََجَنْتُمُوهُ فَاعْلِفُوهُ الإِبِلَ وَلاَ تَأْكُلُوا مِنْهُ شَيْئًا، وَلاَ يَخْرُجَنَّ أَحَدٌ مِنْكُمُ اللَّيْلَةَ إِلاَّ وَمَعَهُ صَاحِبٌ لَهُ»

«Унинг сувидан ичманглар, ундан намоз учун таҳорат олманглар. Ундан хамир қилган бўлсангиз, уни туяларга ем қилиб беринглар, ундан ҳеч нарса еманглар. Биронтангиз кечаси ҳамроҳсиз чиқмангиз», дедилар. Буни Табароний «тарих»ида ривоят қилди. Бу мисолдан Росулуллоҳ с.а.в. бир мубоҳ нарсани истеъмол қилишдан қайтаргани кўриниб турибди. Демак Пайғамбаримиз с.а.в бир мубоҳ нарсани ҳаром қилган бўлиб чиқади. Аслида эса бу ҳодисанинг воқеси бошқачадир. Унинг воқеси шуки, Росулуллоҳ с.а.в. мубоҳ ҳукмдан ва мубоҳ нарсадан эмас, балки мубоҳ нарсадаги муайян нарсадан қайтардилар. Бу муайян нарсанинг бир зарарга олиб келиши муқаррар эди. Шу боис бу зарарга тушиб қолишни ҳаром қилиб насс келган эди. Демак ана шу қудуқдан сув ичиш аниқ зарарга олиб келишини Росулуллоҳ с.а.в. билганлар. Демак Росулуллоҳ с.а.в. қилган иш мубоҳни ҳаром қилиш эмас, балки шариат ҳаром қилган зарарга олиб келувчи нарсани ҳаром қилиш бўлиб чиқади. Зарар эса қўшиннинг азиятга учраши эди. Шунингдек Пайғамбаримиз с.а.внинг ёлғиз чиқишдан қайтарганлари ҳам мубоҳ ишдаги бир муайян ишдан қайтаришдир. Зеро бу муайян иш шариат ҳаром қилган зарарга муқаррар олиб келар эди. Бунга далил